Verwerking persoonsgegevens: verdienmodel voor kwaadwillende professionals

In deze blog waarschuwen wij u voor een bepaalde vorm van chantage van online ondernemers die helaas steeds vaker voorkomt. Weet dat het iedere goedwillende ondernemer met een online verkoopkanaal kan overkomen.

Eerst de theorie. Heeft u een online verkoopkanaal? Dan verwerkt u persoonsgegevens van uw klanten. U dient daarbij te voldoen aan de verplichtingen uit hoofde van complexe privacy regelgeving, waaronder op grond van de AVG. Dat is natuurlijk niets nieuws.

Dan de praktijk. Als advocaat van meerdere kleinere en grotere retailklanten zien wij momenteel helaas een vervelende trend ontstaan. Retailers die van een kwaadwillende professional het verwijt krijgen niet aan de AVG te voldoen, omdat zij een consumentenvraag niet of niet volledig (of niet op tijd) zou hebben beantwoord.

Deze kwaadwillende professional dreigt vervolgens met rechtszaken, met als inzet immateriële schadevergoeding, dwangsommen, hoge (incasso)kosten etc. Daarnaast wordt aangekondigd dat een melding bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) zal worden gedaan. Allemaal ellende waar u als ondernemer niet op zit te wachten.

De meeste ondernemers proberen zich netjes aan de AVG te houden. Consumenten hebben bijvoorbeeld het recht om te weten welke persoonsgegevens worden verwerkt, met welk doel dat gebeurt, enzovoorts. Zij mogen daarover vragen te stellen. Die vragen dient u in beginsel binnen 1 maand te beantwoorden. Dat is onder meer geregeld in de artikelen 12 en 15 AVG.

Deze rechten kunnen echter dus ook worden misbruikt door partijen die het helemaal niet te doen is om die antwoorden, maar die uit zijn op geld en eigen gewin. De AVG is niet bedoeld om dergelijke kwaadwillenden een stok in handen te geven, er een verdienmodel van te maken en ondernemers vervolgens feitelijk te chanteren. Dat kwalificeert wat ons betreft als misbruik van recht.

Modus operandi

Wat wij in de praktijk zien, is de volgende handelwijze:

1. Een consument bestelt iets bij u via uw online verkoopkanaal. U krijgt u daarmee de beschikking over bepaalde persoonsgegevens van uw klant;
2. Vervolgens ontvangt u enige tijd later van die “consument” een uitvoerige, vrij standaard e-mail of brief met een grote hoeveelheid vragen over het doel en de verwerking van die persoonsgegevens. U dient die conform artikel 12 AVG dus binnen 1 maand te beantwoorden;
3. Ongeacht of u die vragen correct en volledig beantwoord, is de reactie van de “consument” dat de beantwoording te summier of onvolledig zou zijn en dat u de AVG heeft geschonden;
4. Vervolgens wordt gedreigd, al dan niet na een herhaald verzoek, met een rechtszaak en hoge bijkomende kosten;
5. In sommige gevallen wordt inderdaad een uitgebreide (standaard) dagvaarding door een deurwaarder betekend. Die ziet er op het eerste oog indrukwekkend uit. Verwezen wordt naar allerlei bepalingen uit de AVG. Er wordt een verklaring voor recht, dwangsommen, een immateriële schadevergoeding (van tussen de EUR 750 en EUR 2000) gevorderd en er wordt aanspraak gemaakt op vergoeding van zowel hoge buitengerechtelijke als proceskosten; in de dagvaarding worden allerlei maximale bedragen genoemd zoals ‘oplopend tot EUR 30.000’;
6. Nadat de deurwaarder bij u langs is geweest krijgt u de vraag of u de kwestie wilt schikken. Doet u dat niet, dan wordt die dagvaarding in sommige gevallen ook daadwerkelijk bij de rechtbank ingediend;
7. Vervolgens neemt de desbetreffende partij nog een keer contact op met de vraag of u de zaak toch niet wil schikken. Dan bent u maar van al het gedoe af.

Laat u niet chanteren!

Hoe zit het juridisch?

Ja, u bent verplicht consumenten correct te antwoorden op vragen over de verwerking van hun persoonsgegevens. En nee, u hoeft zich niet te laten chanteren.

Wij zien in de praktijk dat veel ondernemers uiteindelijk overstag gaan en een bedrag betalen om er vanaf te zijn. Voor kleinere ondernemers wellicht eerder op grond van kosten/baten overwegingen, voor de grotere misschien op grond van publiciteits- of andere overwegingen. Er ligt al zo’n druk op ondernemers om zich aan alle regels te houden. Dit soort gedoe levert alleen maar negatieve energie op en u wilt uw tijd liever aan ondernemen besteden. En dan is schikken tegen een relatief laag bedrag wellicht een makkelijke oplossing.

Gevolg is echter wel dat als er geschikt wordt, ook voor een relatief laag bedrag en hoe begrijpelijk wellicht ook, het alleen maar bewijs oplevert dat dit verwerpelijke “verdienmodel” werkt. Een andere collega-ondernemer zal dan het volgende slachtoffer worden. Het is immers een welhaast oneindige bron van inkomsten voor dergelijke partijen, want welke onderneming verwerkt er nou geen persoonsgegevens?

Contact

Wilt u zich wapenen tegen deze handelwijze of wordt u al lastig gevallen? Vermoedt u dat u te maken heeft met een AVG-chanteur, in plaats van iemand die werkelijk vragen heeft over de verwerking van persoonsgegevens? Wij komen graag met u in contact en kunnen u bijstaan in een eventueel geschil of een eventuele procedure.

Daar waar nodig kunnen wij uw adviseren over uw AVG-beleid en hoe om te gaan met dergelijke partijen aan de hand van een stappenplan. Het spreekt natuurlijk voor zich dat niet iedere consument bij het stellen van vragen kwade bedoelingen heeft. Het kunnen legitieme vragen zijn die u dus ook correct dient te beantwoorden. Ook als u wel vermoedt dat u met een foute partij te maken heeft, is er reden te meer dat u laat zien dat u uw AVG-verplichtingen op orde heeft door de gestelde vragen te beantwoorden – maar ook om in duidelijke taal te laten weten dat een AVG-chanteur bij u aan het verkeerde adres is.

Aarzelt u ook niet melding te maken bij uw brancheorganisatie, de Fraudehelpdesk of bijvoorbeeld MKB-Nederland. Wij zijn in overleg met diverse partijen hoe deze voor ondernemers ondermijnende handelwijze een halt kan worden toegeroepen. AVG-chantage mag wat ons betreft niet beloond worden.

Wilt u meer hierover weten? Neemt u dan contact op Ton van Oosten (via ton.van.oosten@dvan.nl of op +31 6 22 38 82 69) of met Jorin Hagendoorn (via jorin.hagendoorn@dvan.nl of op +31 6 44 68 46 31).