Wanneer u een overeenkomst aangaat, verwacht u dat uw contractspartij zich netjes aan zijn verplichtingen houdt. En als de contractspartij zijn verplichtingen niet of slechts gedeeltelijk nakomt, kunt u een aanmaning versturen met een termijn waarbinnen alsnog moet worden gepresteerd (ingebrekestelling). Sommige schuldeisers denken dat ze dan de tijd hebben om de andere partij in gebreke te stellen, omdat vorderingen pas na jaren verjaren. Maar de wet kent naast verjaring ook de klachtplicht: een verplichting voor schuldeisers om tijdig te klagen bij een gebrekkige prestatie. Wie te lang wacht, kan zijn rechten verliezen – zelfs als de verjaringstermijn nog niet is verstreken. Het schenden van de klachtplicht kan ertoe leiden dat u geen aanspraak meer kunt maken op herstel of schadevergoeding.

Wat houdt de klachtplicht precies in, wanneer geldt deze en wat zijn de gevolgen? In deze blog leest u wat u als schuldeiser moet weten.

Wat houdt de klachtplicht in?

De klachtplicht is vastgelegd in artikel 6:89 BW. Een schuldeiser moet “binnen bekwame tijd” protesteren zodra hij een gebrek ontdekt, of zodra hij het redelijkerwijs had moeten ontdekken. Dit betekent dat een schuldeiser niet alleen moet reageren als hij een probleem opmerkt, maar ook actief moet onderzoeken of de prestatie aan de afspraken voldoet.

Of er “binnen bekwame tijd” is geklaagd hangt af van de omstandigheden: de aard van de overeenkomst, het soort gebrek en de relatie tussen partijen spelen bijvoorbeeld een rol.

De klachtplicht is bedoeld om de belangen van de schuldeiser en de schuldenaar in balans te houden. Voor de schuldenaar is het belangrijk om tijdig te weten dat er (mogelijk) iets mis is, zodat hij nog kan reageren, bewijs kan verzamelen of het probleem kan oplossen.

Wie te laat klaagt, loopt het risico zijn rechten in verband met de gebrekkige prestatie volledig te verliezen (rechtsverwerking). Dat betekent: geen recht op herstel, geen ontbindingsmogelijkheid, geen recht op schadevergoeding.

Wanneer geldt de klachtplicht?

De Hoge Raad heeft bepaald dat de klachtplicht van toepassing is op alle verbintenissen, maar dat deze alleen geldt wanneer een prestatie ondeugdelijk is. Wanneer er in het geheel geen prestatie is verricht, geldt de klachtplicht niet.

Dit is in 2024 bevestigd en verduidelijkt in het Bunny Bunny Bar-arrest (ECLI:NL:HR:2024:1278). Over het verschil tussen ‘ondeugdelijk presteren’ en ‘geheel niet presteren’ bestond onzekerheid, met name waar het gaat om geldsommen. De Hoge Raad overwoog dat het niet volledig betalen van een geldvordering (in casu loon of overwerkvergoeding) “niet naar zijn aard het in het geheel niet verrichten van een prestatie” is. De Hoge Raad vervolgt: “Of in een concreet geval gedeeltelijk is gepresteerd of in het geheel niet, hangt af van de omstandigheden van het geval”. Het Bunny Bunny Bar-arrest geeft daarmee enige verduidelijking over de klachtplicht bij gedeeltelijke betaling. Ook dan mag -afhankelijk van de omstandigheden- van een schuldeiser worden verwacht dat hij tijdig aan de bel trekt.

Hoe heet wordt de soep gegeten?

De klachtplicht lijkt streng, maar in de praktijk verliest u als schuldeiser niet zomaar uw rechten. De rechter kijkt altijd naar alle omstandigheden en maakt een belangenafweging. Alleen tijdsverloop is niet genoeg: er moet ook sprake zijn van gerechtvaardigd vertrouwen bij de schuldenaar dat u uw aanspraak niet meer geldend zal maken, of van een onredelijke benadeling als u alsnog uw aanspraak geldend maakt. Bij een geschil moet de schuldenaar voldoende feiten stellen en bewijzen dat u te laat was, terwijl u moet kunnen laten zien wanneer en hoe u hebt geklaagd.

Kortom: wees alert, wacht niet te lang met klagen over gebrekkige prestaties en documenteer uw communicatie. Zo voorkomt u dat u uw rechten verliest door de klachtplicht.

Meer weten?

Wilt u meer weten over de klachtplicht? Of twijfelt u of uw contractspartij ondeugdelijk presteert, of juist in het geheel niet? Neem gerust contact op met Joris Droppert.